Stonehenge is een van de meest ge- en bekende prehistorische locaties ter wereld en bevindt zich in Engeland, het grootste landsdeel van het Verenigd Koninkrijk. De meest recente datering voor dit historisch megalithisch monument is volgens de laatste onderzoeken tussen 2.000 en 2.500 voor Christus gesitueerd. Dit monument prijkt sinds 1986 op de Werelderfgoedlijst van Unesco, is eigendom van de Britse Kroon en wordt onderhouden door de (Britse) National Trust. Vanuit de lucht bekeken is het ganse Stonehenge-complex een ronde oppervlakte vol stenen blokken, greppels, wallen en putten en dat allemaal geconcentreerd in een cirkel met diameter van amper 150 meter waarvan de gekende stenen passen in een cirkel van 50 meter diameter.

Stonehenge wordt gekenmerkt door enorme stenen blokken die in kringvorm een bouwwerk voorstellen. De uitgehouwen blokken wegen rond de 20 ton per stuk en werden getransporteerd vanop ruim 30 km afstand om met hun primitieve gereedschappen alles op te bouwen.
De benaming “henge” wordt gebruikt voor de combinatie van een ovalen of rond aarden wal en/of greppel met een of meerdere doorgangen en een cirkelvormige structuur. De benaming Stonehenge is aldus een “henge met (een constructie van) stenen”. In het omliggende landschap van het graafschap Wiltshire zijn er nog een ruim aantal grotere en kleinere “(stone) henges” ontdekt in verschillende staat, maar Stonehenge is veruit de meest volledige, best bewaarde en daardoor meest bekende van al. Een “henge” hoeft niet helemaal met stenen opgebouwd te zijn want er zijn ook “wood henges” ontdekt in de buurt (zij het wel uit de Bronstijd), dit zijn dus “henges met (een constructie van) houten blokken”. Op zich is “henge” een afleiding of verbastering van het Engelse woord “hinge” wat scharnier of verbinding betekent en dit hoogstwaarschijnlijk slaat op de horizontale dwarsblokken die twee verticale blokken verbinden.

Ook hier is er uiteraard twijfel rond de echte betekenis en functie van Stonehenge. Vermits algemeen wordt aangenomen dat gans Stonehenge werd gebouwd en verbouwd doorheen de eeuwen heeft men ook verscheidene functies toegewezen aan dit monument.

De meest weerkerende en gedocumenteerde is deze van astronomische aard, zoals met veel oudheidkundige gebouwen en structuren. Het complex is eerder een astronomische kalender. Jaarlijks komen veel mensen samen om er de winter- en zomerzonnewende mee te maken, resp. 21 december en 21 juni, respectievelijk de dagen met het minste en meeste uren zonlicht. Verder bevat dit astronomisch centrum ook lente- en herfstequinox, dit zijn de punten waar de zon 2x per jaar loodrecht op de evenaar staat, zijnde 21 september en 21 maart, beter gekend als het begin van de (astronomische) herfst en lente. Ook een aantal bepaling met betrekking tot onze naaste hemelbuur, de Maan, zijn terug te vinden in Stonehenge evenals enkele planeten zoals Mars, Venus en Jupiter als ook de Zon zijn verwerkt in Stonehenge. Aldus kan men besluiten dat Stonehenge (ook) gebruikt werd door aanhangers en aanbidders van de zonne- en maancultus.

Heidenen gebruikten Stonehenge als Keltisch heiligdom en nog andere bevolkingsgroepen dan weer als tempelfunctie voor druïden met hun magische rituelen.  
Zo zijn er doorheen de historie allerlei andere gefundeerde en zwaar verzonnen functies aan Stonehenge gekleefd.

De oudstgekende opgravingen zijn gedateerd op 8.000 voor Christus en zijn enkele paalkuilen die een begin vormden van een gebouw of nederzetting, deze plaats werd dus gebruikt als schuil- of woonfunctie, zonder meer.

Pas enkele duizenden jaren later (volgens onderzoeken tussen 3.100 tot 1.600 voor Christus) werd Stonehenge verder uitgebouwd in verscheidene fases, men gaat ervan uit dat er ongeveer 7 fases zijn geweest waarin Stonehenge werd uitgebouwd tot de uiteindelijke afwerking toendertijd. Men is er ook niet zeker van dat Stonehenge ooit volledig is afgewerkt geweest. Het monument werd zeker het laatste gebruikt tijdens de Ijzertijd, en hoewel er tijdens opgravingen Middeleeuwse en Romeinse munten werden gevonden, is men er niet zeker van dat Stonehenge nog enige functie had op dat moment.

Bij deze opgravingen werd een enorme nederzetting blootgelegd met honderden menselijke resten waarvan men aanneemt dat dit vooral de bouwers betreft alsook enkele hooggeplaatste personen. Ook werden grote aantallen stoffelijke resten gevonden die duidelijk wijzen dat Stonehenge rond 3.000 voor Christus werd gebruikt als begraafplaats.

Enkele jaren geleden werd na jarenlang hernieuwd opgraafwerk stoffelijke resten gevonden die verscheidene aandoeningen hadden, dus werd Stonehenge op een bepaald moment in de geschiedenis gebruikt als een gezondheidscentrum. Zoals bijvoorbeeld wereldwijd dit heden ten dage nog steeds gebeurd. Binnen Europa zijn de bekendste oorden het Franse Lourdes en het Spaanse Santiago de Compostella waar men om gezondheids- dan wel religieuze redenen heengaat en buiten Europa in andere religies ging men te rade om een goede gezondheid of lichamelijke herstel te verkrijgen naar Mekka (Islam) of baden in de Ganges (Hindoes).

In een van de vele Arthurlegenden, deze keer door Geoffrey van Monmouth én uiteraard serieus uit zijn literaire duim gezogen, gaat het zelfs over het feit dat Merlijn Stonehenge bouwt als grafplaats voor Aurelius Ambrosius.

En noblesse oblige : een buitenaardse kantje mag niet ontbreken bij Stonehenge natuurlijk. Al dan niet gebouwd door en voor de buitenaardsen. De ruimtetuigen zouden daarna kunnen landen op het gesloten dak van zo’n “henge” of pasten net met hun hemeltuig in de diameter van de stenen cirkel bovenaan.

Doorheen de laatste decennia is Stonehenge beetje bij beetje gerestaureerd, volgens critici zijn er al dan niet bewust veel fouten gebeurd hierbij en komt Stonehenge zodoende niet meer volledig tot zijn recht zoals het voor de restauratie de bedoeling was. Deels door onkunde en gebrek aan ervaring, deels door eigen interpretaties zijn delen van dit monument verandert, verplaatst en aangepast naar eigen inzichten.

De werkelijke bedoeling van de oorspronkelijke bouwers is dus niet meer 100% te achterhalen, maar dat is zoals bij alle mysterieuze en oudheidkundige bouwwerken wel het geval en blijft dan ook dankbaar voer voor allerhande complottheorieën.

Locatie

Stonehenge in De Rode Ridder

In album 157, Avalon, gaan Johan en Merlijn op zoek naar het gelijknamige eiland. Omdat dit mythische eiland steeds van plaat wijzigt, moet Merlijn eerst de huidige locatie van het eiland bepalen. Hiervoor reist hij met de Rode Ridder naar Stonehenge af om met behulp van de stenen constructie en de stand der sterren de exacte ligging te bereken.

 

Verderop in het verhaal vertelt Morgana de Waterfee aan Johan hoe Stonehenge werkelijk gebouwd is. Merlijn liet de zware blokken met zijn toverkrachten Ierland overvliegen en plaatste ze in de vlakte van Salisbury.